Pers over ‘De paus van Amsterdam’

Hier verzamel ik pers-quotes over mijn boek De paus van Amsterdam. Laatste nieuwe binnenkomers: NRC Handelsblad *** Trouw ****

In Trouw een positieve recensie in De Verdieping (recensent: Marijke Laurense, 15-1-’14), met een waardering van vier sterren:

Oosterhuis’ biografie laat mooi zien hoe een mens geschiedenis kan maken. Een patriarchale persoonlijkheid, veel bravoure en wereldomvattende religieus-politieke dromen. (…) Fascinerend.

 Trouw

In de boekenbijlage van NRC Handelsblad (17-1-’14) een paginagrote bespreking door Jos Palm. Palm geeft in de recensie vooral zijn eigen visie op de kerkvernieuwing waarvan Oosterhuis het boegbeeld is, en waar ‘gewone gelovigen’ volgens hem niet op zaten te wachten. Palm vindt mijn boek dan ook ‘af en toe iets te welwillend’. Maar verder:

De auteur laat echter vooral zien hoe zijn hoofdpersoon van braaf zevenjarig priestertje met speelgoedaltaar veranderde in de activistische ‘ziener’. (…) Intelligente biografie.

 

NRC Handelsblad

Een zaterdagse column van filosoof Bert Keizer in Trouw vind ik nog steeds de mooiste bespreking van mijn boek. In zijn column (2-11-’13) beschrijft de filosoof hoe hij rond zijn veertiende ‘half verveeld, half wanhopig’ de katholieke wereld uit slenterde. De katholieke kerk waarin hij was opgegroeid was wat hem betreft veranderd in een museum. Oosterhuis’ Amsterdamse Studentenekklesia vormde daarop geen uitzondering.

Hoewel ik dus nooit iets had met de Ekklesia, werd ik toch gegrepen door de Oosterhuisbiografie van Marc van Dijk. Tijdens het lezen werd ik langzaam bekropen door een gevoel van aangename spanning zoals je dat kunt hebben bij een sportwedstrijd waarin je hoopt dat jouw kant gaat winnen. Ik las de biografie als een welhaast episch verslag van een monumentale krachtmeting tussen Goed en Kwaad. Goed is Oosterhuis, Bekkers natuurlijk, Van Kilsdonk, Van der Stap, Oomen, Johannes XXIII en vele anderen. Kwaad is, wat dacht u, het latere Vaticaan en de door JPII aan het werk gezette handlangers als Gijsen, Simonis en de huidige kardinaal Eijk. Het aardige van Marc van Dijks boek is dat hij ook de vele tussenfiguren een plaats gunt, de stijve Alfrink, of de arme Pedro Arrupe bijvoorbeeld, die mij indertijd op basis van niets trof als een soort Hertog van Alva in jezuïetenvermomming.

Bert Keizer in Trouw

Keizer toont zich niet alleen enthousiast over mijn boek, maar ook over het levenswerk van Oosterhuis, hij kijkt nu met andere ogen naar Oosterhuis’ erfenis:

Wat ik nooit heb beseft, is dat er een zekere heldhaftigheid, een grote theologische finesse en een bewonderenswaardige koppigheid voor nodig is geweest, om te kunnen doen wat Oosterhuis heeft gedaan: de stervende kerk te verlaten en haar meteen mee te nemen naar elders, waar ze weer ruimte en lucht kreeg. (…) Is het niet ongelooflijk dat Oosterhuis en de zijnen uit deze gestaag ineenzijgende kolos, of liever: uit de kelders daarvan, een spirituele erfenis wisten weg te slepen en te ontwikkelen zelfs?

 

Bert Keizer in Trouw

Porgrammamaker Wim Brands interviewde Oosterhuis naar aanleiding van de biografie en de verschijning van zijn epos Arthur. Koning van een nieuwe wereld (2013, Ten Have). De uitzending kun je hier terugkijken. Op 27 oktober interviewde Wim Brands mij in boekhandel Polare Rotterdam (voorheen Donner). Dit zei hij over mijn boek:

Marc van Dijk nadert Oosterhuis dicht in een kritische biografie die tegelijkertijd een paar raadsels liefdevol in tact laat.

Wim Brands, VPRO boeken

Ook Jan van Hooydonk vond De paus van Amsterdam mooi, getuige zijn ‘commentaar‘ in Volzin (30-10-’13), maar hij las het met ‘gemengde gevoelens’ vanwege het karakter van Oosterhuis. Van Hooydonk omschrijft zichzelf als een groot bewonderaar van Oosterhuis’ werk.

De biografie die bij gelegenheid van zijn tachtigste verjaardag is verschenen, heb ik dan ook in één adem uitgelezen. (…) Oosterhuis’ biografie is een prachtig boek over een moeilijke man.

Volzin

Het Friesch Dagblad (19-10-’13) plaatste een verslag van de boekpresentatie, gecombineerd met een bespreking van het boek. Het artikel is ook te lezen op een forum genaamd Het Goede Leven.
Nels Fahner verlegt terecht de aandacht van de nieuwsberichten rond de verschijning naar het boek zelf, dat veel meer omvat:

Het is een mooi voorbeeld van hoe berichtgeving over een boek kan afleiden van de inhoud. Naast opmerkelijke uitspraken over koningin Beatrix en Oosterhuis’ vermeende maoïstische sympathieën – in Trouw en Vrij Nederland breed uitgemeten – is De paus van Amsterdam vooral een meeslepend portret van de recente kerkgeschiedenis. (…) De paus van Amsterdam laat zien hoe spannend de recente katholieke kerkgeschiedenis eigenlijk is, en hoe vernieuwend Oosterhuis als liturg was.

Friesch Dagblad

Op de katholieke site debezieling.nl een verrassend lovende en uitvoerige recensie (recensent: Theo van de Kerkhof, 25-10-’13) onder de kop: ‘Prachtige biografie over Huub Oosterhuis’. Klik hier om hem in zijn geheel te lezen.

Al met al leest het boek als een trein. En het schetst niet alleen een beeld van de hoofdpersoon, maar tevens een overzichtelijk beeld van de recente katholieke kerkgeschiedenis. (…) Dit boek is een aanrader.

  debezieling.nl

In het Nederlands Dagblad (Dick Schinkelshoek, 10-10-’13) verscheen een vreemdsoortige bespreking. Geen recensie, maar een soort samenvatting van de inhoud (een boekverslag?), waarin een inhoudelijk oordeel over de kwaliteit van het boek achterwege blijft.

Biograaf Marc van Dijk beschrijft in De paus van Amsterdam hoe Oosterhuis al vroeg worstelde met de ‘grimmige God’ van zijn rooms-katholieke jeugd, die ‘uit de hemel blafte’ en de kerk die als ‘een godin’ onderdanigheid eist. Geloven werd voor Oosterhuis steeds meer ‘medemenselijkheid en opkomen voor de ontrechten’.

  Nederlands Dagblad

Volgens biografieportaal, digitaal platform over biografieën, is De paus van Amsterdam ‘een prachtig monument geworden’ (recensent: Erna van Koeven, 3-12-’13, lees het hele stuk hier):

Van Dijk geeft met De paus van Amsterdam op een prachtige manier inzicht in de ontzuiling die vanaf de jaren zestig in Nederland inzette. Met zijn muziek, poëzie en met de debatten en manifestaties die hij organiseerde verkende Oosterhuis voor traditionele gelovigen en voor de bestaande kerken nieuwe wegen, richtingen die nog altijd actueel zijn in discussies over religiositeit in de 21e eeuw.

Twee keer komt in deze biografie het bijbelse verhaal van Abraham voor die zijn zoon Isaäk moet offeren voor God, maar op het laatste moment van een engel krijgt aangezegd dat dit geschenk aan God geen doorgang hoeft te vinden. De eerste keer is dat wanneer pater Van Kilsdonk Oosterhuis zegt dat hij zijn toekomstige kinderen moet offeren voor het priesterschap en het celibaat dat daarmee onlosmakelijk is verbonden. De tweede keer spreekt Oosterhuis met Abel Herzberg over het verhaal. Herzberg heeft de opvatting dat het  niet de stem van een engel is die Abraham zegt dat hij zijn zoon niet moet offeren. Het is zijn eigen stem, ‘’zoals in het algemeen de stem van God je eigen stem is.’’
Het leven van Oosterhuis lijkt zich tussen deze twee interpretaties te bewegen.

  biografieportaal.nl

In het Tijdschrift voor Nederlandse kerkgeschiedenis (recensent: Maarten van den Bos, december 2013) eveneens een fraaie recensie, waarin het boek vooral geprezen wordt omdat het een middenweg biedt tussen de gepolariseerde standpunten over Oosterhuis en zijn erfenis:

Oosterhuis roept bij mensen de meest heftige gevoelens op. Van onbehagen of juist bewondering. (…) Een middenweg ontbrak vooralsnog. Die middenweg is door zijn biograaf op uitstekende wijze gevonden.

De met flair en vaart geschreven biografie, voornamelijk gebaseerd op interviews en openbare bronnen als krantenartikelen, geeft niet alleen een prachtige inkijk in het leven van een uiterst complexe man, maar ook in de recente Nederlandse kerkgeschiedenis waarin Oosterhuis een uitermate interessante rol vervulde.

Marc van Dijk is erin geslaagd om het levensverhaal van Oosterhuis in minder dan vierhonderd pagina’s op een uiterst meeslepende en toch evenwichtige manier te beschrijven.

 Tijdschrift voor Nederlandse kerkgeschiedenis

Bert Keizer over De paus van Amsterdam